Viêm nhiễm cơ quan sinh dục là bệnh khá phổ biến trong đời sống phụ nữ nói chung, và phụ nữ Việt Nam nói riêng. Nguyên nhân viêm nhiễm rất đa dạng, diễn biến phức tạp dẫn đến việc điều trị khó khăn. Đôi lúc không điều trị dứt điểm để lại biến chứng như viêm tiểu khung, vô sinh, chửa ngoài tử cung, sảy thai, đẻ non, viêm kết mạc mắt trẻ sơ sinh,…

Viêm âm đạo là biểu hiện thường gặp nhất đối với phụ nữ. Âm đạo là nơi gần với các tác nhân bên ngoài, cũng là nơi thường xuyên va chạm trong đời sống hàng ngày. Khí hư ( dịch tiết âm đạo) thường là triệu chứng nổi bật làm cho người phụ nữ đến khám bệnh.

Khí hư

Bình thường ở cổ tử cung và các tuyến âm đạo tiết ra một chất dịch màu trắng trong hoặc hơi đặc.Chất dịch này tiết ra một số lượng ít không chảy ra ngoài, không là, cho người phụ nữ để ý. Dịch có pH từ 3,8 -4,6 tạo nên môi trường cân bằng bảo vệ cho âm đạo, chống lại sự nhiễm khuẩn nhưng cũng có thể là yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của một số mầm bệnh trong đường sinh dục. pH này do sự chuyển hóa của glycogen ở tế bào niêm mạc âm đạo – cổ tử cung thành acid lactic bởi trực khuẩn Doderlein.
Khi âm đạo bị viêm nhiễm hoặc bị tổn thương, chất dịch tiết ra nhiều hơn gây khó chịu làm cho người phụ nữ lo lắng.

Các mầm bệnh thường gặp 

• Nấm men gây viêm âm hộ, âm đạo
• Trùng roi gây viêm âm đạo 
• Vi khuẩn gây viêm âm đạo do vi khuẩn 
• Lậu cầu khuẩn gây viêm cổ tử cung mủ nhầy và viêm niệu đạo. 
• Chlamydia trachomatis gây viêm cổ tử cung mủ nhầy và viêm niệu đạo. 

Viêm âm đạo do trùng roi ( Trùng roi âm đạo: Trichomonas vaginalis): Là một bệnh thường gặp ở phụ nữ. Bệnh lây qua đường quan hệ tình dục là chủ yếu, ngoài ra bệnh có thể lây qua bồn tắm, khăn tắm ẩm ướt. 

• Triệu chứng :

+ thời gian ủ bệnh từ 1- 4 tuần lễ. Khoảng 25% số người mắc không có biểu hiện của bệnh lý. 

+ Khí hư: Số lượng nhiều, loãng có bọt, màu vàng xanh, hôi. Đặc điểm khí hư do trùng roi có tính chất riêng biệt nên có thể phân biệt so với khí hư do nấm và các tác nhân khác. 

+ Có thể kèm theo ngứa, đi tiểu khó và đau khi giao hợp. 

+ Viêm âm hộ, âm đạo, cổ tử cung viêm đỏ, phù nề, có nhiều khí hư màu vàng xanh loãng và có bọt ở cùng đồ. 

• Điều trị viêm âm đạo do trùng roi: 

• Vệ sinh âm đạo, quần áo lót sạch, phải được phơi nắng hoặc là trước khi dùng. 
• Không giao hợp trong thời gian điều trị. 
• Uống thuốc do Bác sĩ kê
• Có thể kết hợp với thuốc đặt âm đạo có kê đơn. 

• Cần điều trị cho chồng hoặc bạn tình. 

Chú ý: Một số thuốc điều trị âm đạo có kê đơn có không được dùng cho phụ nữ có thai, và không được uống rượu khi đang dùng thuốc và cho đến 24 giờ sau khi dùng thuốc. 

Viêm âm đạo do nấm : Là bệnh do nhiễm một loại nấm có tên là Candida ( Chủ yếu là Candida albicans). 

Chiếm khoảng 20% trường hợp viêm âm đạo. Có các yếu tố thuận lợi như dùng kháng sinh nhiều ngày, đái tháo đường, có thai, bệnh tự miễn, mặc quần áo quá chật, hoặc thay đổi các sản phẩm dùng cho vệ sinh phụ nữ. Triệu chứng: 

• Bệnh nhân thường ngứa nhiều. 
• Khí hư có màu trắng đục như váng sữa, không hôi, nhiều hoặc ít. 
• Có thể kèm theo đi tiểu khó, đau khi giao hợp. 
• Âm hộ- âm đạo viêm sưng đỏ, có thể bị xây xước nhiễm khuẩn do gãi, trường hợp nặng có thể bị viêm cả tầng sinh môn và vùng bẹn. Khí hư thường nhiều, màu trắng như váng sữa, thành mảng dày bám vào thành âm đạo, ở dưới có vết trợt đỏ. 

Viêm âm đạo do vi khuẩn: Là viêm âm đạo không đặc hiệu, bệnh nhân ra nhiều khí hư nhưng không có biểu hiện đau, không có biểu hiện viêm âm hộ- âm đạo. Bệnh không phải lây qua quan hệ tình dục nên không cần điều trị cho chồng hoặc bạn tình, Căn nguyên chủ yếu do vi khuẩn Gardnerella vaginalis, Mycoplasma Hominis, Prevotella, Mobiluncus có thể phối hợp với một số loại vi khuẩn yếm khí khác. 

Triệu chứng: 

• Ra nhiều khí hư, mùi hôi như mùi tanh cá vì vậy bệnh nhân cần được đi khám. 
• Khí hư có màu xám trắng, đồng nhất như kem phết đều vào thành âm đạo một lớp mỏng.                                                                                                                                                                                                                                                                   Điều trị: 

•  Vệ sinh âm đạo, quần lót sạch, phải được phơi nắng hoặc là trước khi dùng
• Không giao hợp trong thời gian điều trị. 
• Uống thuốc và đặt thuốc theo đơn của Bác sĩ.

Chú ý: Một số thuốc không được dùng cho phụ nữ có thai. Trong khi uống thuốc không được uống rượu, không quan hệ tình dục. 

Viêm lậu ở phụ nữ ( viêm cổ tư cung và viêm niệu đạo do lậu cầu) 

• Triệu chứng: 

• Đái buốt, mủ chảy ra từ niệu đạo, từ cổ tử cung, mủ có màu vàng đặc hoặc vàng xanh với số lượng nhiều, mùi hôi. 
• Bệnh nhân đau khi giao hợp, đau bụng dưới. 
• Có dịch đục chảy ra từ lỗ niệu đạo.
• Triệu chứng lâm sàng thường không rõ ràng mà thường kín đáo, thậm chí không có biểu hiện triệu chứng bệnh( trên 50% trường hợp) vì vậy họ không biết mình bị bệnh và lây lan sang người khác và cho trẻ sơ sinh. 

• Điều trị : 
• Sử dụng thuốc uống và thuốc tiêm bắp theo chỉ định của Bác sĩ. 

Chú ý:

•  Ở  Việt Nam, lậu cầu khuẩn đã kháng lại các loại kháng sinh thuộc nhóm Quinolon, Penicillin, Kanamycin. 
• Viêm âm đjao do lậu thường kèm theo các tác nhân gây bệnh khác nên thường phải phối hợp điều trị. 
• Phải điều trị cho bạn tình. 

Viêm cổ tử cung và niệu đạo do Chlamydia trachomatis

Nhiễm Chlamydia trachomatis ở bộ phận sinh dục- tiết niệu nữ thường không có biểu hiện triệu chứng(70%) , thông thường được phát hiện khi bạn tình có viêm niệu đạo. 

Triệu chứng: 

• Có dịch tiết ra từ cổ tử cung: màu vàng hoặc màu xanh, số lượng nhiều. Cổ tử cung sưng đỏ, phù nề và chạm vào dễ chảy máu. 
• Ngứa âm đạo, tiểu khó. 
• Ngoài ra có thể tổn thương viêm niệu đạo, tuyến Bartholin, hậu môn hoặc nhiễm trùng cao hơn ở buồng tử cung, vòi trứng- buồng trứng. 

Xét nghiệm:

• Bệnh nhân cần lấy bệnh phẩm ở cổ tử cung, niệu đạo, hậu môn, tuyến Bartholin. 
• Điều trị: Uống thuốc theo đơn chỉ định của Bác sĩ. 

Chú ý:

• Một số loại thuốc không dùng cho phụ nữ có thai và cho con bú. 
• Đề phòng lậu mắt ở trẻ sơ sinh: Ngay khi trẻ mới được đẻ ra phải nhỏ mắt cho trẻ dung dịch Nitrat Bạc 1%. Nếu mẹ bị lậu chưa điều trị có thể điều trị phòng ngừa ở trẻ em. 

Đánh giá nguy cơ

Một số người có nguy cơ bị nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục ( Viêm cổ tử cung mủ nhầy do lậu và/ hoặc Chlamydia) khi:

• Có ít nhất một trong số 4 yếu tố sau: 

+  Bạn tình có triệu chứng nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục

+ Có hành vi quan hệ tình dục không an toàn.

+ Có quan hệ tình dục với bạn tình hoặc với một nhóm người có hành vi tình dục nguy cơ cao như mại dâm, ma túy. 

+ Có hai trong 3 yếu tố sau: 

• Thanh niên tuổi dưới 20, chưa lập gia đình và có quan hệ tình dục.
• Có trên một bạn tình hoặc bạn tình quan hệ với nhiều người khác. 
• Mới thay đổi bạn tình trong 3 tháng gần đây. 

Tất cả các trường hợp mắc hội chứng tiết dịch âm đạo đề cần phải được tư vấn về tình dục an toàn. Các vấn đề cần được tư vấn là: 

• Các hậu quả của bệnh như viêm tiểu khung, vô sinh, chửa ngoài tử cung,..Các nguy cơ lây nhiễm cho trẻ sơ sinh như trong trường hợp viêm cổ tử cung mủ nhầy có thể viêm kết mạc mắt dẫn đến mù lòa, viêm phổi trẻ sơ sinh hoặc các bệnh khác do vi khuẩn lậu ( viêm khớp, viêm màng não). 
• Tuân thủ phác đồ điều trị dù triệu chứng bệnh đã hết và khám lại theo hẹn. 
• Khả năng lây bệnh cho bạn tình. 
• Điều trị cho bạn tình đối với các trường hợp viêm cổ tử cung do mủ nhầy và các trùng roi. 
• Quan hệ tình dục an toàn, sử dụng bao cao su đúng cách và thường xuyên. 
• Nguy cơ lây nhiễm HIV