Thuốc tránh thai có nhiều loại và tùy theo từng tình huống mà uống loại nào cho phù hợp. Xét về góc độ lý thuyết, bất kỳ thuốc nào cũng có thể gây ra tác dụng phụ nếu không được sử dụng một cách hợp lý và đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Thuốc uống tránh thai sử dụng cho phụ nữ được chia thành các loại: thuốc uống tránh thai thông thường và thuốc tránh thai khẩn cấp.
1. Thuốc uống tránh thai thông thường: Với thuốc gồm 2 loại hoóc môn sinh dục nữ (Oestrogen và Progesteron) như Choice, Rigevidon, Marvelon, Microgynon,… Tác dụng cơ bản của thuốc là điều chỉnh nồng độ hoóc môn của cơ thể, ngăn ngừa quá trình rụng trứng. Bên cạnh đó, thuốc còn có tác dụng làm mỏng niêm mạc tử cung để trong tình huống trứng nếu được thụ tinh thì cũng khó có thể làm tổ tại tử cung được, ngoài ra thuốc cũng làm đặc chất dịch nút cổ tử cung ngăn cản quá trình tinh trùng gặp trứng. Khi bắt đầu sử dụng, một số ít người sẽ gặp tác dụng phụ như rong huyết, buồn nôn, cương vú, đau đầu, tăng cân nhẹ, vô kinh, thay đổi tâm trạng, trứng cá. Nhưng khi cơ thể đã thích nghi thì các tác dụng phụ này biến mất. Nhìn chung thuốc khá an toàn.
Thuốc uống tránh thai chỉ chứa 1 hoóc môn (hoóc môn Progesteron): Phù hợp cho người mẹ đang cho con bú vì không tác động đến số lượng cũng như chất lượng sữa. Cơ chế tác dụng của thuốc này tương tự như thuốc chứa 2 hoóc môn. Tuy nhiên, hiệu quả tránh thai của thuốc này thấp hơn so với loại chứa 2 hoóc môn.
2. Thuốc tránh thai khẩn cấp: Thường được sử dụng để “giải quyết tình thế”, trong tình huống có quan hệ tình dục mà không mong muốn có thai nhưng không sử dụng biện pháp tránh thai nào. Thành phần thuốc cũng là hoóc môn như thuốc uống tránh thai hằng ngày nhưng liều lượng cao hơn nhiều, được dùng sau khi giao hợp không sử dụng biện pháp tránh thai an toàn. Tác dụng của thuốc ở chỗ nếu trứng chưa rụng, thuốc sẽ ức chế sự rụng trứng. Nếu trứng đã rụng và thụ tinh, thuốc cũng ảnh hưởng đến niêm mạc tử cung để cản trở phôi làm tổ. Do nồng độ hoóc môn nội tiết trong thuốc tránh thai khẩn cấp cao nên có nhiều tác dụng phụ hơn thuốc thông thường. Các tác dụng phụ có thể gồm: buồn nôn, chóng mặt, căng ngực, đau đầu, xuất huyết đột ngột, kéo dài dẫn tới mất máu.
Nếu lạm dụng thuốc lâu dài sẽ gây ức chế sự phát triển và rụng trứng, teo niêm mạc tử cung,… có thể dẫn tới vô sinh. Ngoài ra, thuốc có thể còn gây ra hiện tượng lãnh cảm, mất hứng thú và cảm hứng tình dục. Do vậy, thuốc được khuyến cáo không sử dụng quá 2 lần/tháng.